Kiến là một trong những loài động vật nhỏ bé nhưng lại có ảnh hưởng rất lớn đến hệ sinh thái và cuộc sống của con người. Với khoảng 12.000 loài khác nhau, kiến không chỉ có mặt ở mọi nơi trên Trái đất, mà chúng còn thể hiện nhiều đặc điểm thú vị, có thể bạn chưa biết. Dưới đây là những điều ít biết về loài kiến mà có thể bạn sẽ cảm thấy ngạc nhiên.
1. Kiến có tổ chức xã hội vô cùng chặt chẽ
Kiến là loài động vật sống theo bầy đàn, và mỗi đàn kiến có một hệ thống tổ chức xã hội rất rõ ràng. Mỗi đàn kiến thường bao gồm ba loại: kiến chúa, kiến thợ và kiến lính. Kiến chúa là cá thể duy nhất trong đàn có nhiệm vụ sinh sản, còn kiến thợ là những cá thể làm nhiệm vụ tìm kiếm thức ăn, chăm sóc kiến chúa và ấu trùng, xây dựng tổ. Kiến lính có nhiệm vụ bảo vệ tổ khỏi kẻ thù. Mỗi loài kiến có thể có hàng nghìn cá thể, và mỗi cá thể đều thực hiện công việc của mình một cách rất kỷ luật và hợp tác.
2. Kiến có khả năng giao tiếp phức tạp
Kiến giao tiếp với nhau chủ yếu bằng cách sử dụng hóa chất gọi là pheromone. Khi một con kiến tìm thấy thức ăn, nó sẽ để lại một dấu vết pheromone để hướng dẫn các con kiến khác đến đó. Cách thức này giúp đàn kiến hoạt động hiệu quả, tránh lãng phí thời gian và năng lượng. Mỗi con kiến cũng có thể sử dụng pheromone để cảnh báo về nguy hiểm hoặc để phối hợp khi xây dựng tổ. Khả năng giao tiếp này giúp chúng trở thành những tổ chức cộng đồng rất mạnh mẽ.
3. Kiến có thể mang vật nặng gấp 50 lần trọng lượng cơ thể
Một trong những khả năng ấn tượng nhất của loài kiến là sức mạnh của chúng. Mặc dù cơ thể rất nhỏ bé, nhưng kiến có thể mang vật nặng gấp 50 lần trọng lượng của mình. Điều này được giải thích nhờ vào cấu trúc cơ thể và tỷ lệ sức mạnh với kích thước cơ thể của chúng. Cơ bắp của kiến được thiết kế để có thể chịu được sức nặng rất lớn so với cơ thể, giúp chúng có thể vận chuyển thức ăn, xây dựng tổ, hoặc thậm chí khiêng những con mồi lớn hơn mình nhiều lần.
4. Kiến có khả năng xây dựng tổ phức tạp
Mỗi tổ kiến là một công trình kiến trúc tuyệt vời được tạo ra từ nhiều con kiến chăm chỉ và kiên nhẫn. Tổ kiến thường được xây dựng dưới lòng đất hoặc trong các cấu trúc tự nhiên như cây cối. Kiến có thể tạo ra các hệ thống hầm hố phức tạp với nhiều phòng và lối đi. Mỗi phòng có mục đích khác nhau, chẳng hạn như phòng chứa thức ăn, phòng sinh sản, hay phòng nuôi ấu trùng. Sự chính xác và tính tổ chức trong việc xây dựng tổ là một điều khiến các nhà nghiên cứu phải thán phục.
5. Loài kiến giúp cân bằng hệ sinh thái
Mặc dù đôi khi chúng có thể gây phiền toái cho con người, nhưng kiến đóng một vai trò vô cùng quan trọng trong việc duy trì sự cân bằng của hệ sinh thái. Kiến giúp phân hủy xác động vật chết, góp phần tái chế chất dinh dưỡng trong đất. Chúng cũng là loài giúp kiểm soát côn trùng gây hại, vì nhiều loài kiến săn mồi và tiêu diệt các loài sâu bọ. Một số loài kiến còn giúp cây cối phát triển bằng cách phân tán hạt giống, giúp thực vật có thể sinh trưởng mạnh mẽ.
6. Kiến có thể sống lâu và có trí nhớ tốt
Một số loài kiến có thể sống rất lâu, lên tới 30 năm trong môi trường tự nhiên. Đặc biệt, kiến chúa trong một đàn kiến có thể sống lâu hơn rất nhiều so với những con kiến thợ hay lính. Một số nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, kiến có khả năng ghi nhớ các dấu vết pheromone trong môi trường xung quanh và sử dụng trí nhớ đó để tìm đường về tổ hoặc tìm kiếm thức ăn. Khả năng ghi nhớ của chúng giúp chúng hoạt động hiệu quả và có thể tránh được các mối nguy hiểm.
7. Kiến có khả năng hợp tác vượt qua thử thách
Có những nghiên cứu cho thấy, khi đối mặt với các thử thách, như vượt qua các dòng nước hoặc bức tường cao, kiến có thể hợp tác với nhau để tạo thành những "cầu" hoặc "các phao cứu sinh" bằng cách nắm tay nhau, tạo thành một khối vững chắc. Nhờ vào sự hợp tác và tinh thần đồng đội, chúng có thể vượt qua những trở ngại lớn mà một cá thể đơn lẻ không thể làm được.
Kết luận
Loài kiến tuy nhỏ bé nhưng lại ẩn chứa nhiều điều kỳ diệu và vô cùng thú vị. Chúng sống trong một cộng đồng hợp tác tuyệt vời, có khả năng giao tiếp tinh vi, xây dựng tổ phức tạp và thể hiện một sức mạnh vượt trội so với kích thước cơ thể. Kiến không chỉ giúp duy trì sự cân bằng trong tự nhiên mà còn dạy cho chúng ta những bài học về tinh thần làm việc nhóm, sự kiên nhẫn và tính tổ chức.
